..Το «επάγγελμα» σου όπως το λες ο ίδιος, το θεωρώ ως ένα από τους τρεις μεγάλους σταθμούς της θεατρικής παράδοσης μας στην Ελληνική Ιστορία – Αρχαία Τραγωδία, Μεσαιωνικά μυστήρια, Καραγκιόζης - ...
Άγγελος Σικελιανός
(απευθυνόμενος στον Σωτ. Σπαθάρη) Ελεύθερα Γράμματα 26/10/1945
(απευθυνόμενος στον Σωτ. Σπαθάρη) Ελεύθερα Γράμματα 26/10/1945
Στο απλοϊκό και αφελές – από πρώτη άποψη – αυτό θέατρο ένας βαθύς ερευνητής θα έβρισκε ανέπαφα τα δυο σκέλη του αρχαίου μας θεάτρου, την τραγωδία και την κωμωδία και μαζί, διαγραφόμενη αχνά, την κοινωνική αποστολή τους.
Μενέλαος Λουντέμης ,
Καραγκιόζης ο Έλληνας
Καραγκιόζης ο Έλληνας
Εις ένα χωριό της Πελοποννήσου, όπου περάσαμε μια νύχτα, κατά καλή σύμπτωση είχαμε παράσταση Καραγκιόζη, και έτσι περάσαμε τη βραδιά βλέποντας ελληνικό θέατρο.
Το θέμα ήταν: «Ο θάνατος του Κατσαντώνη». Συνεχίσθηκε ως τη μία μετά τα μεσάνυχτα, και οι θεατές, μεγάλοι και μικροί, δεν κουράστηκαν. Ο ενθουσιασμός, οι κραυγές, τα σφυρίγματα ήσαν τέτοια, που είπα στον εαυτό μου: «Η φυλή μας ποτέ δεν θα πεθάνει».
Εις το τέλος της παραστάσεως ο Καραγκιοζοπαίκτης έκανε μια πατριωτική ομιλία που κατά τη γνώμη μου ήταν πιο συγκινητική από μια ομιλία που θα έκανε ένας οποιοσδήποτε σπουδαγμένος αερολόγος.
Η πολιτεία θα έκανε καλά να βάλει έναν καραγκιοζοπαίκτη σε κάθε χωριό, για να κρατήσει ψηλά το φρόνημα του λαού και των παιδιών.
Το θέμα ήταν: «Ο θάνατος του Κατσαντώνη». Συνεχίσθηκε ως τη μία μετά τα μεσάνυχτα, και οι θεατές, μεγάλοι και μικροί, δεν κουράστηκαν. Ο ενθουσιασμός, οι κραυγές, τα σφυρίγματα ήσαν τέτοια, που είπα στον εαυτό μου: «Η φυλή μας ποτέ δεν θα πεθάνει».
Εις το τέλος της παραστάσεως ο Καραγκιοζοπαίκτης έκανε μια πατριωτική ομιλία που κατά τη γνώμη μου ήταν πιο συγκινητική από μια ομιλία που θα έκανε ένας οποιοσδήποτε σπουδαγμένος αερολόγος.
Η πολιτεία θα έκανε καλά να βάλει έναν καραγκιοζοπαίκτη σε κάθε χωριό, για να κρατήσει ψηλά το φρόνημα του λαού και των παιδιών.
Φώτης Κόντογλου,
«Τα ελληνικά χωριά», Ελευθερία, 30-08-1953
«Τα ελληνικά χωριά», Ελευθερία, 30-08-1953
Οι φωνές του Καραγκιόζη, όπως οι φωνές των πλανόδιων μικροπωλητών, δυνατές, αγνές, μεσογειακές, με μιαν επισημότητα που σε κάνει ν' απορείς και να μην ξέρεις σε ποια μεγάλη αυλή μαθήτευσαν ή από ποια μεγάλη θρησκεία προέρχονται, με τραβούσαν πολύ περισσότερο από τη σκανδαλώδη ομοιότητα που είχαν οι διαφημίσεις του και οι φιγούρες του με τα αρχαία αγγεία. Όλη η νοστιμάδα της ελληνικής φυλής εκφρασμένη με ήχους.
Τσαρούχης Γιάννης,
Σκόρπιες σκέψεις για τον Καραγκιόζη, Επιθεώρηση Τέχνης, τεύχος, 50-51, 1959.
Σκόρπιες σκέψεις για τον Καραγκιόζη, Επιθεώρηση Τέχνης, τεύχος, 50-51, 1959.
Ο Καραγκιόζης είναι ο γνήσιος θεατρικός εκπρόσωπος της λαϊκής ψυχής, των λαϊκών τάσεων και διαθέσεων, των λαϊκών πόθων κι επιθυμιών.
Εγγονόπουλος Νίκος,
Ο Καραγκιόζης, Ένα ελληνικό θέατρο σκιών
Ο Καραγκιόζης, Ένα ελληνικό θέατρο σκιών
Πιστεύω πως είναι μια φιγούρα πολύ παλιά, είμαι σίγουρος ότι πολύ καιρό πριν τον Μωάμεθ τον κατακτητή, ο Καραγκιόζης, ίσως με άλλο όνομα, ήταν ένας παλιός καλός φίλος στα σπίτια των πλούσιων Βυζαντινών και η δημοτικότητα του στις φτωχογειτονιές της παλιάς Κωνσταντινούπολης θα ‘ταν μεγάλη.
Richard Davey 1894
(Καραγκιόζης ο Πρόσφυγας)
(Καραγκιόζης ο Πρόσφυγας)
Ο Καραγκιόζης, όπως επιβιώνει ακόμα στο πανί των μικρών θεάτρων σκιών της Αθήνας, είναι προεπαναστατικός, πριν από τον Μπάυρον, είναι από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Έχει μεγάλη συγγένεια με τον πανούργο Έλληνα της ρωμαίικης κωμωδίας, με τον ανέμελο παρία που τα έφερνε βόλτα όλες τις εποχές σε όλα τα λιμάνια της Μεσογείου, και που σήμερα ακόμα ξαναβρίσκουμε τα χαρακτηριστικά του σε όλους τους σαράφηδες τους λούστρους και τους αγαπητικούς της εγγύς ανατολής…
Ελαφριές, επίπεδες, τόσο λεπτές που σχεδόν τους λείπει η τρίτη διάσταση, οι απαλά χρωματισμένες σκιές του θεάτρου του Καραγκιόζη προέρχονται από τον μυστηριώδη αρχαίο κινηματογράφο, από το παιχνίδι των σκιών που προβάλλονταν στον τοίχο μιας σπηλιάς και που ο Πλάτων τις παρομοίαζε με τις αναμνήσεις μας.
Ελαφριές, επίπεδες, τόσο λεπτές που σχεδόν τους λείπει η τρίτη διάσταση, οι απαλά χρωματισμένες σκιές του θεάτρου του Καραγκιόζη προέρχονται από τον μυστηριώδη αρχαίο κινηματογράφο, από το παιχνίδι των σκιών που προβάλλονταν στον τοίχο μιας σπηλιάς και που ο Πλάτων τις παρομοίαζε με τις αναμνήσεις μας.
Μαργκερίτ Γιουρσενάρ
Ως προσκυνητής και ως ξένος (En pelerin et en etranger ) 1938
Ως προσκυνητής και ως ξένος (En pelerin et en etranger ) 1938
Σ’ εκείνους που παρασύρονται από τον σνομπισμό και παριστάνουν τον βαθυστόχαστο εστέτ ασφαλώς ο Καραγκιόζης βρίσκεται σε ανυποληψία. Όποιος όμως ξέρει σωστά να εκτιμήσει την αξία του πηγαίου και λαϊκού χιούμορ, όποιος ενδιαφέρεται να απολαύσει αδρά και ζωντανά διαγραμμένους τύπους, όιος ακόμη κατανοεί τον αθάνατο τύπο του ρωμιού, καλόκαρδο, γελαστό, τετραπέρατο και πανούργο, θα βρει πολλά να θαυμάσει στο θέατρο των σκιών ας μη νομίσουμε έπειτα πως ο Καραγκιόζης στερείται από την αισθητική συγκίνηση της τέχνης. Η κίνηση, ο διάλογος, η πλοκή, η ζωγραφική, η έκφραση, παρόμοια με το κουκλοθέατρο, έχουν και εδώ ευρύτατο πεδίο αναπτύξεως…. Έχομε τη γνώμη πως ο Καραγκιόζης πρέπει να αποτελέσει το κεντρικό μέσο ψυχαγωγίας μας. Θα συνιστούσαμε μάλιστα στους σατιρογράφους μας και τους συγγραφείς των σκετς να μαθητεύσουν στο Μόλλα και δεν θα έχουν να χάσουν.
Αθανάσιος Κανελλόπουλος
Μακρονησιώτικη Φωνή 7/1/1949
Μακρονησιώτικη Φωνή 7/1/1949
